Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe? Ekspert wyjaśnia!

Postępowanie spadkowe można przeprowadzić na dwa sposoby. Jednym z nich jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Postępowanie sądowe jest tańsze niż potwierdzenie dziedziczenia u notariusza, ale trwa o wiele dłużej. We wniosku powinny znaleźć się następujące informacje:

1. Imię, nazwisko i adres wnioskodawca oraz imiona, nazwiska i adresy potencjalnych spadkobierców ustawowych, którzy są również uczestnikami postępowania.
2. Imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce jego śmierci oraz ostatnie miejsce stałego zamieszkania.
3. Akt zgonu oraz inne akty stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo spadkobierców ze zmarłym.

Do wniosku należy dołączyć:

1. Odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania.
2. Odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych.
3. Odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet zamężnych.
4. Odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy.
5. Testament w oryginale oraz jego kopie w liczbie odpowiadającej liczbie uczestników postępowania.
6. Oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia, jeżeli takie dokumenty zostały złożone.
7. Od 20 lutego 2011 roku zgodnie z ustawą o księgach wieczystych i hipotece notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia, są zobowiązani do zawiadomienia sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta. Spadkobiercy mają natomiast w związku z tym obowiązek wskazania wszystkich nieruchomości, których właścicielem, czy też współwłaścicielem był spadkodawca. Konieczne będzie wskazanie numeru księgi wieczystej nieruchomości i sądu, który tę księgę prowadzi.

Od marca 2009 r. każdy spadkobierca może potwierdzić prawo do spadku u notariusza. Taki dokument przygotowany przez notariusza ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Warto wiedzieć, że postępowanie spadkowe u notariusza jest droższe, ale sam proces jest dużo szybszy niż w sądzie. Całą sprawę można załatwić już w jeden dzień. Koszty sprawy sądowej są niższe, ale sprawa trwa dłużej. Powinieneś też wiedzieć, że przed notariuszem muszą stawić się wszyscy spadkobiercy osobiście.

Akt poświadczenia dziedziczenia może sporządzić każdy notariusz. Nie ma tutaj znaczenia ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Nie ma potrzeby składania żadnych wniosków, ale za to muszą spełnić następujące warunki:

1. W kancelarii notarialnej powinny pojawić się osoby, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.
2. Między spadkobiercami nie może występować żaden spór w kwestii podziału spadku. Jeżeli spór występuje, to wtedy należy rozsądzić go przed sądem.
3. Otwarcie testamentu następuje po śmierci spadkodawcy.

Jedno jest pewne, wybór notariusza zapewnia szybsze i łatwiejsze przeprowadzenie sprawy spadkowej. Formalności są prostsze i krótsze. Konieczne będzie natomiast umówienie się w kancelarii i dostarczenie takich dokumentów jak akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia i małżeństwa potencjalnych spadkobierców i testament, gdy dziedziczenie następuje na podstawie testamentu.

Procedura polega na tym, że notariusz w obecności spadkobierców testamentowych, ustawowych i osób, które mogą być brane pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi, sporządza protokół dziedziczenia w formie aktu notarialnego.

Akt poświadczenia dziedziczenia ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Akt jest skuteczny od chwili zarejestrowania go przez notariusza w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia, co następuje bezpośrednio po jego sporządzeniu.

Jeżeli spadkobierca zostawił testament, to notariusz ma za zadanie go otworzyć i ogłosić. Notariusz na podstawie protokołu dziedziczenia sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Podczas wizyty u notariusza określa się krąg spadkobierców oraz ich udziały w dziedziczonym majątku. Akt nabierze mocy prawnej, gdy zostanie zarejestrowany w elektronicznym rejestrze poświadczeń dziedziczenia. Po poświadczeniu dziedziczenia, spadkobiercy mają 6 miesięcy na przyjęcie lub odrzucenie spadku.

Koszty notarialnego poświadczenia dziedziczenia zależą od liczby osób stających do aktu oraz od zakresu czynności dokonywanych przez notariusza. Kształtują się one następująco:

1. Protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł.
2. Protokół przyjęcia lub odrzucenia spadku, jeżeli od dnia otwarcia spadku nie upłynęło jeszcze sześć miesięcy, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone – 50 zł od każdej osoby składającej oświadczenie.
3. Protokół dziedziczenia – 100 zł.
4. Akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł.
5. Wypisy – koszt jednej strony to 6 zł.

Spadkobiercy, którzy otrzymają sądowe potwierdzenie nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia, powinni zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego. Zdarzają się jednak sytuacje, że spadkobiercy będą zwolnieni z podatku od spadków i darowizny.

Zgodnie z Art. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, z podatku będą zwolnieni np. zstępni lub małżonek, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie SD-Z2 do US powinno wpłynąć w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Jeżeli spadkobierca dopełni wszystkich terminów, to będzie zwolniony ze spadku. Przedmiotem dziedziczenie jest często nieruchomość. Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej będzie można dokonać zmian w księdze wieczystej.

Kiedy spadkobiercy otrzymają sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt notarialny poświadczenia dziedziczenia, to dopiero wtedy można przeprowadzić dział spadku. W trakcie tego postępowania sąd dokona podziału spadku między spadkobierców. Dojdzie również do rozliczenia poniesionych wydatków na przedmioty spadkowe.

Dział spadku można przeprowadzić w sposób umowny, co jest możliwe, gdy wszyscy spadkobiercy zgodzą się na ten podział. Wszystkie osoby, które dziedziczą, muszą się zgodzić na warunki i sposoby podziału spadku. Jeżeli nie ma zgody między spadkobiercami, to o podziale majątku zadecyduje sąd. Wystarczy, że tylko jeden ze spadkobierców się nie zgodzi, a zawarcie umowy nie będzie możliwe.

Podobnie wygląda ustalenie wartości przedmiotów, które wchodzą w skład spadku. Sprawa się zakończy, gdy wszyscy spadkobiercy będą zdolni, co do wartości każdego przedmiotu. Wystarczy odmienne zdanie jednego spadkobiercy, a sąd powoła biegłego, który przygotuje wycenę.

Postępowanie o dział spadku toczy się w trybie nieprocesowym przed sądem spadku, a prowadzi je sąd rejonowy właściwy dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Wniosek o dział spadku powinien mieć taką samą formę jak pozew. Oznacza to, że musi być przygotowany na piśmie i zawierać treści wymienione w art. 187 Kodeksu Cywilnego. Należy wskazać w nim wszystkich uczestników postępowania. Wniosek zazwyczaj dotyczy całego spadku. W szczególnych sytuacjach można ograniczyć postępowanie spadkowe do części majątku.

Sąd może dokonać działu spadku na trzy sposoby:

1. Przez podział fizyczny przedmiotów wchodzących w skład spadku. Oznacza to, że poszczególne przedmioty zostaną podzielone między spadkobierców zgodnie z udziałami w spadku. Jeżeli nie da się podzielić przedmiotów tak, aby ich wartość była taka sama, jak wartość udziałów, to wtedy taki spadkobierca powinien otrzymać rekompensatę finansową.
2. Przez przyznanie niektórych przedmiotów ze spadku jednemu albo kilku spadkobiercom. W tej sytuacji sąd ustali obowiązek spłat na rzecz pozostałych spadkobierców lub uzna, że taka spłata nie jest konieczna.
3. Przez podział cywilny składników majątkowych. Taka decyzja skutkuje sprzedażą majątku spadkowego i podziałem środków między spadkobierców według wielkości ich udziałów.

W skład spadku wchodzą nie tylko aktywa, ale również pasywa. Jeżeli oprócz majątku odziedziczysz również długi, to Twoim obowiązkiem będzie spłata długów do wartości odziedziczonego majątku. Każdy spadkobierca ma możliwość w ciągu 6 miesięcy od momentu, w którym dowiedział się o spadku, złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W przypadku, gdy długi przekraczają wartość majątku, to odrzucenie spadku będzie dobrym rozwiązaniem.

Kiedy tylko sprawa spadkowa dobiegnie końca, będziesz mógł swobodnie dysponować odziedziczoną nieruchomością. Możesz w niej zamieszkać lub czerpać z niej zyski. Jak pisaliśmy wyżej wraz z nieruchomością, możesz odziedziczyć długi. W przypadku nieruchomości zadłużonych warto przekalkulować całe przedsięwzięcie.

Odziedziczyłeś mieszkanie lub udziały w nieruchomości? Nie masz czasu i możliwości zająć się ich sprzedażą? Skontaktuj się ze specjalistami z nSkup.pl.